Nakliye zincirinin en kritik ve en pahalı aşaması genellikle “son kilometre” dediğimiz teslimat kısmıdır. Ürün depodan çıkıp şehre gelir ama müşterinin kapısına ulaştırmak, bütün sürecin kaderini belirler. Çünkü teslimat gecikirse, ürün hasarlı gelirse ya da müşteri evde yoksa tüm lojistik başarı gölgelenir. Son kilometre, özellikle e-ticaretin büyümesiyle nakliyenin ana gündemi haline geldi.
Son kilometre maliyetlerinin yüksek olmasının sebebi dağıtımın parçalı ve düzensiz olmasıdır. Bir tır depoya tek noktaya gider, ama son kilometrede araç onlarca farklı adrese uğrar. Her durak, zaman ve yakıt demektir. Ayrıca şehir içi trafik, park sorunu, bina giriş zorlukları ve teslimat saat kısıtları süreci daha da karmaşıklaştırır.
Müşteri beklentisiyle operasyon gerçekliği arasındaki fark, son kilometre problemini büyütür. Müşteri “akşam 7’den sonra gelsin” der; başka müşteri “öğle arası teslim olsun” ister. Bu kadar kişiselleştirilmiş teslimat talebi, rota optimizasyonunu zorlaştırır. Bu yüzden modern nakliye firmaları, saat aralıklı teslimat, canlı takip ve teslimat öncesi SMS/onay gibi çözümlerle müşteriyi sürece dahil eder.
Çözüm tarafında üç yaklaşım öne çıkıyor. İlki mikro-depo ve şehir içi küçük dağıtım merkezleri. Ürün şehrin dışındaki büyük depodan değil, müşteriye yakın bir noktadan çıkarılırsa teslimat süresi ve maliyet düşer. İkincisi teslimat dolapları (locker). Müşteri evde olmasa bile paket güvenli bir noktaya bırakılır, tekrar teslimat turu yapılmaz. Üçüncüsü alternatif araçlar: motosiklet, bisiklet veya elektrikli minibüs gibi çevik araçlar dar sokaklarda ve yoğun trafikte avantaj sağlar.
Son kilometre, nakliyede “küçük bir parça” gibi görünse de müşteri gözünde bütün deneyimdir. Bu yüzden firmalar burada yapacakları her yatırımın karşılığını yüksek memnuniyet ve sadakat olarak geri alır.